اشتباهات رایج در قراردادهای بین المللی

بازرگانی بین المللی هر روزه گسترده و پیچیده تر از قبل می شود. حجم تجارت بصورت تصاعدی در حال افزایش است و اینترنت باعث شده تا یافتن طرفهای تجاری از اقصی نقاط جهان تسهیل شود. اما این سهولت از سوی دیگر باعث افزایش احتمال تخلف و کلاهبرداری و دشواری اعتماد شده است. از این جهت تعیین دقیق تعهدات طرفهای تجاری و تدوین قراداد نه تنها باعث اجتناب از اختلاف بلکه همچنین باعث حل و فصل سریعتر اختلافات نیز می شود. بعد ازمطالعه، بررسی و تدوین ده ها قرارداد بین المللی و نظارت بر اجرای آنها تجربه مناسبی برای گروه خدمات بازرگانی محترم در این حوزه ایجاد شده است. با تکیه بر این تجربیات و جهت یاری به تجار کشور جهت اجتناب از مشکلات تجاری متن پیش رو با عنوان 12اشتباه رایج در قراردادهای بین المللی که در دومین سمینار ملی صادرات کشور ارائه شده است به جامعه بازرگانی کشور تقدیم میگردد. امیدوارم مطالعه این متن مفید باشد و در مذاکرات و روابط بازرگانی بین المللی تجار کشورم راهگشا باشد.
عناوین این شماره به شرح زیر است
۱)عدم تدوین قرارداد:
یکی از واقعیتهای خطرناک بازرگانی در کشور ایران این است که تعدادقابل توجهی از تجار بدون داشتن قرارداد مکتوب و بر اساس مذاکرات شفاهی به طرفهای خارجی اعتماد نموده و حتی معاملات بزرگ انجام می دهند. قرارداد به زبان ساده به معنای ضابطه حاکم بر رابطه است. به بیان دیگر توصیه می شود زمانی که قرار است درگیر یک رابطه تجاری بین المللی شویم، برای آن رابطه یک ضابطه جامع و مناسب نوشته و توسط طرفها امضا شود. سه راهکار اساسی برای تدوین یک قرارداد بین المللی عبارتند از:
1-استفاده از مدلهای موجود(همانند مدلهای ICC)
2-تدوین پیش نویس توسط یک طرف و مذاکره و اصلاح
3-حضور در جلسه مذاکره و نگارش تک تک مواد همزمان با مذاکره.همانگونه که اشاره شد، تجار ایرانی خیلی اوقات بدون تدوین قرارداد اقدام به صادرات و واردات می نمایند که این موضوع باعث بروز مشکلات عدیده و مهمی می شود. وقتی بدون ضابطه و تعریف تعهدات درگیر اجرای روابط بازرگانی شویم، در واقع پذیرفته ایم که در ابهام حرکت کنیم و طبیعی است که حین اجرای فرایند،اختلافات بیشتری ایجاد شود.
باید در نظر داشت یک رابطه تجاری بین المللی 4بعد دارد که شایسته است به هر چهار بعد دقت نمود و در قرارداد باید تمامی ابعاد را شفاف نمود. این ابعاد عبارتند از:
1.مالی
2.فنی
3.بازرگانی
4.حقوقی
ریسک پذیری یکی از ویژگیهای مهم بازرگان موفق است اما نباید با پذیرش ریسک نابجا و عدم تدوین قرارداد کل سرمایه خود را به خطر اندازیم.

۲)عدم دقت و جامعیت در معرفی طرف های تجاری:
دومین اشتباه رایج در قراردادهای بین المللی عدم معرفی صحیح طرفهای تجاریاست. در معرفی طرفهای تجاری باید نکات زیر را مشخص نماییم:
1-نام شرکت
2-آدرس دقیق شرکت
3-اطلاعات تماس شرکت مثل تلفن، فکس و ایمیل
4-شماره ثبت/ کدملی شرکت(بعلاوه شماره مجوز صادرات و واردات، کد مالیات بر ارزش افزوده و ...)
5-نوع شرکت و علامت اختصاری آن(اسناد رسمی ثبت شرکت ضمیمه قرارداد باشد)
6-اطلاعات حساب شرکت
7-نقش هر طرف در قرارداد
8-تابعیت شرکت
9-زمینه فعالیت و کسب و کار
10-اطلاعات بانکی
11-شخص نماینده شرکت مقابل، شماره پاسپورتو جایگاه سازمانی وی

۳)عدم تعریف دقیق محصول یا خدمت وابعاد آن:
سومین اشتباه رایج در قراردادهای بین المللی عدم تعریف دقیق محصول است. محصول، کالا و یا خدمت موضوع قرارداد یکی از مهمترین بخش های هر قراردادی است که باید با دقت تمام تعریف و تعیین شود. برای تعریف محصول باید به نکات زیر دقت نمود: در قراردادهای نمایندگی و توزیع با توجه به اینکه ما چه نقشی داریم، باید در قرارداد به محصولات موجود و آتی با برندهای موجود و آتی توجه کنیم. بعنوان مثال با یک شرکت خارجی قرارداد بستهایم که نمایندگی آن را بگیریم ولی دو ماه بعد متوجه میشویم که به شرکت دیگری هم نمایندگی دادهاند و با تغییر بسته بندی یا برند به دیگر شرکتها نیز فروش انجام می دهند.
*نکات مهم در تعریف محصول
1-شرح کالا
2-مقدار کالا
3-مقدار یا میزان کالا اصولا براساس واحد استاندارد کمیت کالا نوشته میشود که برایکالاهای مختلف متفاوت است.
4-H.S code (شماره تعرفه کالا)
5-کد تعرفه کالا که بر اساس سیستم هماهنگ شده یک کد 8رقمی است.
6-نوع، جنس، اندازه و ویژگی ها، علامت گذاری و برچسب زنی بسته بندی کالا
7-وزن خالص و وزن ناخاص
8-سایز و ابعاد کالا
9-کشور سازنده کالا
10-شماره فنی کالا
11-ترکیب و آنالیز کالا
12-مشخصات کالای خطرناک شامل MSDSو IMDG NO13-استاندارد کالا

۴)عدم شفافیت تعهدات طرفها و مبهم نویسی
۵)عدم دقت به ضمانت اجرا تعهدات و تبعات تاخیر، عدم اجرا و اجرای غیر مطابق
۶)تعیین تعهد برای اشخاص ثالث غالب
۷)پذیرش فسخ بدون علت و تبعات
۸) عدم تعریف تبعات فسخ و اصل استقلال شرط داوری
۹)عدم دقت به ابهامات قواعد بین المللی از جمله INCOTERMS
۱۰)عدم دقت به بار حقوقی و فنی کلمات تخصصی
۱۱) ذکر نکات متناقض در متن قرارداد
۱۲)انتخاب قانون حاکم،محل و روش حل و فصل اختلافات نامناسب